Informacja o wynikach analizy na podstawie artykułu „Stabilność grupowania powiatów województwa zachodniopomorskiego pod względem sytuacji gospodarczej. Co zmieniła pandemia COVID-19?” opublikowanego w „Wiadomości Statystycznych”, 2023, 68(5), 1–19.
Andrzej Pieśla
Pandemia zasadniczo nie zmieniła sytuacji gospodarczej powiatów Pomorza Zachodniego
Barbara Batóg z Wydziału Ekonomii, Finansów i Zarządzania, Instytut Ekonomii i Finansów Uniwersytetu Szczecińskiego oraz Katarzyna Wawrzyniak z Wydziału Ekonomicznego Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie przeprowadziły badanie dotyczące sytuacji gospodarczej powiatów woj. zachodniopomorskiego w latach 2007–2021. Sytuacje tę scharakteryzowano za pomocą dziewięciu wybranych zmiennych: przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto, liczba podmiotów gospodarki narodowej na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym, liczba nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej na 1000 mieszkańców, dochody budżetów powiatów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych na mieszkańca, dochody budżetów powiatów z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych na mieszkańca, wydatki majątkowe inwestycyjne z budżetu ogółem na mieszkańca, stopa bezrobocia rejestrowanego, liczba pracujących na 1000 ludności ogółem oraz liczba ofert pracy na koniec roku na 1000 bezrobotnych. Dane do obliczeń zaczerpnięto z Banku Danych Lokalnych (BDL) GUS. Zmienne dobrano w taki sposób, aby przedstawiały sytuację powiatów w różnych obszarach gospodarki. Ponadto w każdym roku sprawdzono ich zróżnicowanie oraz korelację pomiędzy nimi. Okazało się, że prawie we wszystkich latach wybrane zmienne charakteryzowały się wystarczająco wysokim zróżnicowaniem (oprócz przeciętnego wynagrodzenia brutto) oraz odpowiednio niskim skorelowaniem: na 540 obliczonych współczynników korelacji pomiędzy wszystkimi zmiennymi i w poszczególnych latach tylko 25 było w przedziale (0,8; 0,9), a 3 były w przedziale (–0,9; –0,8) w różnych latach i dla różnych par zmiennych. Charakter zmiennych został określony na podstawie ich wpływu na sytuację gospodarczą.
W całym badanym okresie przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wzrosło we wszystkich powiatach. Najwyższy poziom osiągnęło w pow. polickim, a najniższy – w pow. świdwińskim. Od 2011 r. systematycznie zwiększała się też liczba podmiotów gospodarki narodowej przypadających na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym. Najwyższą wartością tej zmiennej charakteryzował się pow. kołobrzeski, a najniższą – pow. choszczeński. W przypadku liczby nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej przypadających na 1000 mieszkańców można zauważyć wyraźny spadek rozpatrywanej wielkości w 2020 r. w porównaniu z 2019 r. w 17 powiatach (jedynie w pow. kamieńskim poziom tej zmiennej w porównywanych latach był stały). Oznacza to, że pandemia COVID-19 miała negatywny wpływ na powstawanie nowych podmiotów. Największy spadek wartości badanej cechy odnotowano w powiatach kołobrzeskim i polickim, a najmniejszy – w pow. wałeckim. Z kolei w 2021 r. w porównaniu z 2020 r. w większości jednostek zaobserwowano wzrost poziomu tej zmiennej – z wyjątkiem powiatów kamieńskiego, stargardzkiego i wałeckiego (spadek) oraz białogardzkiego i myśliborskiego (bez zmian). Dochody budżetów powiatów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych przypadające na mieszkańca w latach przed pandemią systematycznie wzrastały we wszystkich jednostkach i również we wszystkich odnotowano spadek wartości tej zmiennej w 2020 r. w porównaniu z 2019 r. (wpływ pandemii) i ponowny wzrost w 2021 r. w porównaniu z 2020 r. W przypadku dochodów budżetów powiatów z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych przypadających na mieszkańca w analizowanym okresie nie zaobserwowano jednakowej prawidłowości dla wszystkich powiatów. Można jednak zauważyć, że w 2020 r. w stosunku do 2019 r. w wielu powiatach (np. goleniowskim, kołobrzeskim i polickim) wartość tej zmiennej wzrosła, chociaż są też powiaty (gryfiński, łobeski, szczecinecki i świdwiński), w których spadła. W 2021 r. wzrost dochodów w stosunku do poprzedniego roku odnotowano już we wszystkich powiatach.
Poziom wydatków majątkowych inwestycyjnych z budżetu ogółem przypadających na mieszkańca w poszczególnych latach był bardzo zróżnicowany. Zarówno w 2020 r., jak i w 2021 r. w kilku jednostkach (np. polickim i szczecineckim) pandemia spowodowała znaczne ograniczenie wydatków majątkowych inwestycyjnych w porównaniu z 2019 r. W kilku jednostkach wydatki te zmalały w 2020 r. w porównaniu z 2019 r. i zwiększyły się w 2021 r. w porównaniu z 2020 r. (np. w pow. świdwińskim). Były też powiaty (np. łobeski), w których poziom tej zmiennej wzrósł w 2020 r. w porównaniu z 2019 r., a w 2021 r. był zbliżony do 2020 r. W przypadku stopy bezrobocia rejestrowanego we wszystkich powiatach widoczny jest spadek w 2008 r. w porównaniu z 2007 r., w latach 2009–2013 – wzrost rok do roku, w latach 2014–2019 – spadek rok do roku, a następnie w 2020 r. wzrost w stosunku do 2019 r. (wyjątek stanowi pow. łobeski, w którym odnotowano spadek z 19,0% do 18,3%) i w 2021 r. ponowny spadek w stosunku do roku poprzedniego.
W całym analizowanym okresie liczba pracujących na 1000 ludności ogółem charakteryzowała się podobną dynamiką w 17 powiatach. Jedynie w pow. polickim odnotowano znaczny wzrost tej zmiennej w latach 2017 i 2018 w stosunku do roku poprzedniego. Uwzględniając wpływ pandemii, należy zauważyć, że liczba pracujących na 1000 ludności ogółem zmniejszyła się w 2020 r. w stosunku do 2019 r. w większości powiatów (z wyjątkiem pow. pyrzyckiego, w którym nieznacznie się zwiększyła), natomiast w 2021 r. w stosunku do 2020 r. dalszy spadek wartości tej zmiennej zaobserwowano w sześciu powiatach (drawskim, goleniowskim, gryfińskim, pyrzyckim, świdwińskim i wałeckim); pozostałe jednostki cechowały się nieznacznym wzrostem. Liczba ofert pracy na koniec roku na 1000 bezrobotnych była bardzo zróżnicowana w poszczególnych latach w badanych jednostkach. Można zauważyć, że w 2020 r. w stosunku do 2019 r. poziom tej zmiennej znacznie spadł we wszystkich powiatach, ale już w 2021 r. wzrósł w stosunku do 2020 r., z wyjątkiem powiatów gryfińskiego (spadek w porównaniu z 2020 r.) i myśliborskiego (bez znacznych zmian).
Z powyższej analizy wynika, że tylko w przypadku dwóch zmiennych: przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto i liczby podmiotów gospodarki narodowej na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym negatywny wpływ pandemii COVID-19 nie był zauważalny w żadnym powiecie, natomiast wyraźnie zaznaczył się we wszystkich powiatach w przypadku pozostałych siedmiu zmiennych. W celu określenia wpływu pandemii na sytuację gospodarczą w badanych jednostkach wyznaczono miarę syntetyczną z wykorzystaniem analizowanych zmiennych. W całym analizowanym okresie najlepszą sytuacją gospodarczą pod względem rozpatrywanych zmiennych (wartości miary syntetycznej bliskie 1) charakteryzowały się powiaty policki, kołobrzeski i goleniowski, a najgorszą (wartości miary syntetycznej bliskie 0) – powiaty łobeski, świdwiński i choszczeński. Warto również zauważyć, że w 2020 r. poziom miary syntetycznej w stosunku do 2019 r. był niższy prawie we wszystkich powiatach, co można zinterpretować jako pogorszenie sytuacji gospodarczej opisywanej za pomocą zmiennych wybranych do badania.
Wartość miary syntetycznej dla powiatów
Źródło: Barbara Batóg, Katarzyna Wawrzyniak, Stabilność grupowania powiatów województwa zachodniopomorskiego pod względem sytuacji gospodarczej. Co zmieniła pandemia COVID-19?
Zdaniem autorek uzyskane wyniki świadczą o bardzo dużej stabilności grupowania powiatów w badanym okresie. Oznacza to, że pandemia zasadniczo nie zmieniła ich sytuacji gospodarczej. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest to, że w większości powiatów woj. zachodniopomorskiego analizowane zmienne charakteryzowały się podobną dynamiką w latach pandemii i dlatego nie uzyskano znacznych różnic w grupowaniu powiatów w latach 2020 i 2021.