Andrzej Pieśla
Wciąż nie przezwyciężyliśmy wszystkich deficytów związanych z dziedzictwem Państwowych Gospodarstw Rolnych. Obszary nim dotknięte są beneficjentem rządowego wsparcia.
Według zapowiedzi premiera Mateusza Morawieckiego w trzeciej edycji naboru wniosków o bezzwrotne dofinansowanie realizowanych inwestycji z Rządowego Funduszu Polski Ład: Programu Inwestycji Strategicznych mogą ubiegać się gminy, powiaty, związki międzygminne i związki powiatowo-gminne, na obszarze których funkcjonowały zlikwidowane państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej. Wartość dofinansowania, o które można wnioskować w tej edycji wynosi maksymalnie do 98% wartości inwestycji (wymagany wkład własny gminy popegeerowskiej to 2%).
Dziedzictwo popegeerowskie w szczególnym stopniu dotyka Pomorza Zachodniego. Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR-y) były formą socjalistycznej własności ziemskiej istniejącą w Polsce w latach 1949‑1991. Tworzone były przede wszystkim na bazie wcześniejszych majątków ziemskich, mienia poniemieckiego, następnie z gruntów rolników indywidualnych (akcja kolektywizacji) oraz majątku innych instytucji (Kościół Katolicki). Wiele takich gospodarstw powstało na ziemiach odzyskanych, częstokroć przejmując infrastrukturę przedwojennych dużych gospodarstw junkierskich.
Najwięcej pegeerów utworzono na ziemiach poniemieckich. W niektórych województwach, ta‑ kich jak byłe woj. szczecińskie czy koszalińskie, należąca do nich ziemia zajmowała ponad 50% powierzchni znajdujących się tam użytków rolnych. W skali całego kraju pod koniec lat 80. ubiegłego wieku do pegeerów należało ok. 4,5 mln hektarów gruntu i pracowało w nich ponad 400 tys. osób, co wraz z ich rodzinami stanowiło około 2 milionów osób. Ludność ta zamieszkiwała w ok. 300 tys. mieszkań, zlokalizowanych na terenie 6 tys. specjalnych osiedli, które wyznaczały ramy egzystencji pracowników PGR‑ów. Z przeprowadzonych przed blisko 10 laty przez samorząd województwa zachodniopomorskiego analiz wynika, że w województwie zachodniopomorskim spośród 1762 miejscowości statystycznych niebędących miastami, prawie połowa z nich to tzw. miejscowości popegeerowskie (dokładnie 794 miejscowości statystyczne obejmujące 1619 wsi i miejscowości innego rodzaju). Z kolei w grupie miejscowości popegeerowskich, w ponad 45% miejscowości (364 miejscowościach statystycznych obejmujących 777 wsi i miejscowości innego rodzaju) występuje zjawisko kumulacji problemów społecznych. Uprawnionym jest zatem stwierdzenie, że co piąta miejscowość w województwie zachodniopomorskim to wieś popegeerowska charakteryzująca się kumulacją problemów społecznych – problemowa miejscowość popegeerowska.
W ostatnich latach w województwie zachodniopomorskim na rozwój terenów popegeerowskich, zlokalizowanych w Specjalnej Strefie Włączenia, zostało przeznaczone blisko 200 mln euro. Eurofundusze przeznaczono m.in. na modernizację sieci dróg wojewódzkich, rozwój transportu publicznego – regionalnego kolejowego i lokalnego kołowego. Wspierana jest działalność gospodarcza, rozwój szkolnictwa zawodowego czy kwalifikacji zawodowych mieszkańców. Tworzone są nowe miejsca pracy czy żłobki i przedszkola. W ramach ogłoszonego przez rząd wsparcia gminy popegeerowskie mogą ubiegać się o dofinansowanie inwestycji z 36 obszarów:
– budowa lub modernizacja infrastruktury drogowej;
– budowa lub modernizacja infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, w tym oczyszczalni;
– budowa lub modernizacja źródeł ciepła sieciowego zeroemisyjnego;
– budowa lub modernizacja indywidualnych źródeł ciepła zeroemisyjnego;
– budowa lub modernizacja infrastruktury gospodarki odpadami, w tym spalarnie, przetwarzanie biologiczne, segregacja;
– odnawialne źródła energii;
– tabor z napędem zeroemisyjnym;
– budowa lub modernizacja źródeł ciepła sieciowego niskoemisyjnego;
– budowa lub modernizacja sieci ciepłowniczej;
– budowa lub modernizacja infrastruktury elektroenergetycznej, w tym oświetleniowej;
– cyfryzacja usług publicznych i komunalnych;
– poprawa efektywności energetycznej budynków i instalacji publicznych;
– innowacyjne rozwiązania w elektroenergetyce;
– rewitalizacja obszarów miejskich;
– budowa lub modernizacja infrastruktury kulturalnej;
– budowa lub modernizacja infrastruktury turystycznej;
– budowa lub modernizacja infrastruktury sportowej;
– budowa lub modernizacja infrastruktury technicznej drogowej;
– budowa lub modernizacja infrastruktury tramwajowej, w tym zajezdni;
– budowa lub modernizacja infrastruktury kolejowej, w tym stacji utrzymaniowo-naprawczej;
– budowa lub modernizacja infrastruktury transportu wodnego;
– tabor transportu kolejowego;
– tabor transportu tramwajowego;
– tabor z napędem niskoemisyjnym;
– budowa lub modernizacja kanalizacji deszczowej;
– gospodarka wodna, w tym melioracja, retencja, osuszanie;
– budowa lub modernizacja indywidualnych źródeł ciepła niskoemisyjnego;
– budowa i modernizacja infrastruktury społecznej;
– budowa lub modernizacja infrastruktury edukacyjnej;
– rewitalizacja obszarów i/lub budynków zdegradowanych i/lub poprzemysłowych;
– tabor zbiorowego transportu drogowego;
– tabor zbiorowego transportu wodnego;
– budowa lub modernizacja infrastruktury telekomunikacyjnej;
– budowa i organizacja inkubatorów przedsiębiorczości;
– budowa i organizacja parków naukowo-technologicznych;
– rozbiórka obiektów i urządzeń budowlanych.
W trzecim naborze gminy będą mogły złożyć maksymalnie dwa wnioski o dofinansowanie, w tym:
- 1 wniosek, którego wartość dofinansowania nie może przekroczyć 2 mln zł
- 1 wniosek, którego wartość dofinansowania nie może przekroczyć 5 mln zł
Pozostali wnioskodawcy (powiaty, związki międzygminne i związki powiatowo-gminne) będą mogli złożyć także maksymalnie 2 wnioski o dofinansowanie, w tym:
- 1 wniosek, którego wartość dofinansowania nie może przekroczyć 2 mln zł
- 1 wniosek, którego wartość dofinansowania nie może przekroczyć 8 mln
Wnioskodawcy tej edycji mogą również równolegle wnioskować o dofinansowanie w drugiej edycji naboru wniosków o dofinansowanie dla wszystkich JST/związków JST.
Nabór wniosków rozpoczął się 28 grudnia i potrwa do 15 lutego 2022 roku. Dofinansowanie z Programu Inwestycji Strategicznych będzie wypłacane:
- w przypadku inwestycji, których realizacja nie będzie trwała dłużej niż 12 miesięcy: po zakończeniu inwestycji
- w przypadku inwestycji, których realizacja będzie trwała dłużej niż 12 miesięcy: w 2-3 transzach, zgodnie z harmonogramem realizacji inwestycji (po zrealizowaniu kolejnych etapów inwestycji)
Wypłaty dofinansowania będą realizowane w tzw. oknach płatniczych, czyli stałych terminach wypłat ogłaszanych na stronie internetowej banku. W każdym miesiącu planowane są dwa okna płatnicze.
