Tomasz Augustyn
Skala środków, jakie w ramach polityki spójności trafiły dotychczas do naszego kraju, lecz także ich wpływ na rozwój Polski i jej regionów na przestrzeni kilkunastu lat, są nie do przecenienia. Dotyczy to w ogromnym stopniu także Pomorza Zachodniego.
Do końca 2020 r. wykorzystano w Polsce środki funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności o łącznej wartości około 517,7 mld zł. Dystans pomiędzy Polską a UE-27 mierzony PKB na mieszkańca (w PPS) zmalał w latach 2004- 2020 o 24,2 p.p., co w ponad 15,7% było efektem realizacji polityki spójności. W 2020 r. PKB per ca[1]pita Polski stanowiło ponad 75,7% średniej unijnej. Około 8,4% średniorocznego wzrostu PKB Polski w okresie 2004-2020 było efektem realizacji przedsięwzięć współfinansowanych z funduszy unijnych, zaś nierówności dochodowe mierzone współczynnikiem Giniego zmniejszyły się o 2,5 p.p.
Do końca 2020 r. w województwie zachodniopomorskim wykorzystano środki funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności o łącznej wartości 24 555,4 mln zł. Biorąc pod uwagę środki w ramach polityki spójności przypadające na jednego mieszkańca oraz w relacji do PKB, łącznie w latach 2004-2020 wyniosły one w województwie zachodniopomorskim odpowiednio 14 547 zł i 2,3% PKB. Były to wartości wyższe od średnich w kraju (odpowiednio 13 487 zł na mieszkańca i 1,8% PKB). Udział inwestycji finansowanych funduszami unijnymi w inwestycjach publicznych w województwie zachodniopomorskim jest wyższy niż średnio w kraju – w 2020 r. wynosił 31,2% ogółu inwestycji publicznych, przy średniej dla kraju wynoszącej 37,8%.
Te transfery przyniosły wymierny wpływ realizacji polityki spójności na sytuację ekonomiczną regionu. W 2019 r. PKB per capita (w PPS) w województwie zachodniopomorskim wynosił 60,2% średniej UE-27. W okresie 2004-2019 dystans pomiędzy zachodniopomorskim a UE-27 mierzony PKB na mieszkańca (w PPS) zmalał o 13,7 p.p., z czego blisko 27% (3,7 p.p.) było efektem realizacji polityki spójności. Zatem dzięki m.in. funduszom unijnym dystans w poziomie rozwoju gospodarczego dzielącego zachodniopomorskie od średniej UE-27 stopniowo się zmniejsza.
Ilustrują to dane zebrane w raporcie „Wpływ polityki spójności na rozwój społeczno-gospodarczy Polski i regionów w latach 2004-2020” opublikowanym przez Krajowe Obserwatorium Terytorialne przy Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej. Tempo procesu konwergencji zależy głównie od tempa wzrostu gospodarczego regionu. W okresie 2004-202022 województwo zachodniopomorskie rozwijało się w średnim tempie 2,9% (w cenach stałych), z czego około 14% (0,4 p.p.) było efektem realizacji inwestycji współfinansowanych z funduszy unijnych. Finansowane środkami z UE nakłady infrastrukturalne oraz bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw przyczyniają się do znacznego ożywienia działalności inwestycyjnej. Szacuje się, że w 2020 r. stopa inwestycji (relacja nakładów brutto na środki trwałe do PKB) była o 3,5 p.p. wyższa niż w scenariuszu zakładającym brak środków unijnych.
W roku wejścia do UE (2004 r.) województwo zachodniopomorskie charakteryzowało się wskaźnikiem zatrudnienia osób w wieku 20-64 wynoszącym 54,2%, natomiast w 2020 r. wartość tego wskaźnika wynosiła już 71,3%. Efektem oddziaływania funduszy unijnych było 14,5% (tj. 2,5 p.p.) odnotowanego w tym okresie wzrostu. Pozytywny efekt europejskiej polityki spójności widoczny jest w tworzeniu nowych miejsc pracy, poprawie kwalifikacji pracowników i ich lepszej adaptacji do zmieniających się warunków na rynku pracy. Według stanu na 2020 r. liczbę miejsc pracy powstałych w województwie zachodniopomorskim w wyniku realizacji inwestycji współfinansowanych z budżetu UE szacuje się na około 23,5 tys. Pozytywny wpływ funduszy unijnych jest również widoczny w zmniejszaniu stopy bezrobocia. W przypadku osób w wieku 15+ w roku wejścia do UE (2004 r.) w województwie zachodniopomorskim wynosiła ona aż 23,8%, a w 2020 r. tylko 3,4%. W pewnej mierze do ograniczenia stopy bezrobocia przyczyniły się fundusze unijne – szacuje się, że inwestycje współfinansowane w ramach polityki spójności spowodowały redukcję stopy bezrobocia w tym regionie o około 1,1 p.p. w 2020 r. i o 2,0 p.p. średnio rocznie w okresie 2004-2020.
Całość raportu dostępna jest TUTAJ.
