Tekst został opublikowany w Tygodniku Gospodarczym Polskiego Instytutu Ekonomicznego, nr 47/2021: https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2021/11/Tygodnik-Gospodarczy-PIE_47-2021.pdf

Na tle innych regionów mieszkańcy Pomorza Zachodniego w dość dużym stopniu doceniają znaczenie ochrony środowiska i klimatu jako kluczowego wyzwania środowiskowego.

W ostatnim badaniu opinii publicznej w regionach UE respondentów poproszono o wskazanie dwóch najważniejszych wyzwań, z którymi ich region będzie musiał się zmierzyć. Wybór nie był łatwy, ponieważ oprócz wyzwań ekonomicznych można było wybrać m.in. kwestie zdrowotne, edukacyjne, imigrację lub przestępczość. Jedną z opcji była też ochrona środowiska i zmiany klimatu.

Średnia wskazań dla wszystkich regionów UE dla tej opcji wyniosła 22%. W Polsce jednak w przypadku aż czterech regionów respondenci znacznie częściej niż średnia unijna wskazywali ochronę środowiska jako priorytet. W przypadku kolejnych trzech polscy respondenci zrównali się z unijną średnią. Respondenci z województwa śląskiego wskazali ją jako najważniejszą dla ich regionu (40%), Małopolanie jako drugą (34%), a w przypadku regionu warszawsko-stołecznego problem ochrony środowiska i zmian klimatu znalazł się na trzecim miejscu podium (30%).

Percepcja wyzwań związanych z ochroną środowiska i zmianami klimatu powoli się zmienia. Przypadek województwa śląskiego można próbować wyjaśnić koniecznością transformacji energetycznej oraz faktem, że w regionie z końcem roku upływa możliwość używania starych, nieekologicznych pieców, tzw. „kopciuchów”. Widać to zwłaszcza po liczbie wniosków o wymianę pieca w programie „Czyste Powietrze”. W rankingu III kwartału 2021 r. na 100 sklasyfikowanych gmin aż 52 przypadło na woj. śląskie. W tym samym rankingu znalazło się tylko 6 gmin z województwa małopolskiego i jedna z mazowieckiego, natomiast nie było gmin z województw podkarpackiego, opolskiego, łódzkiego i lubuskiego. Percepcja jest więc pierwszym, ale niewystarczającym krokiem do zmiany zachowań.

Kilka dni po publikacji powyższych badań UE przygotowała Atlas Jakości Powietrza dla Europy. Można w nim znaleźć zestawienie głównych źródeł emisji pyłu PM2,5 dla ponad 150 miast w UE. A konkretnie sprawdzić, czy źródłem zanieczyszczeń jest miasto, czy jego otoczenie, transport, przemysł, czy produkcja rolna. Biorąc pod uwagę fakt, że w południowej Polsce z powodu zanieczyszczenia powietrza średnia strata oczekiwanej długości życia wynosi od 8 do 10 miesięcy, warto mieć narzędzia pozwalające identyfikować jego źródła.

W przypadku Warszawy ok. 41% zanieczyszczeń pochodzi z samego miasta. W tym przede wszystkim z przemysłu i ze źródeł związanych z ogrzewaniem gospodarstw domowych. W Krakowie ok. 42% i podobnie jak w przypadku stolicy dominującymi źródłami są przemysł i gospodarstwa domowe. Z kolei Katowice plasują się na trzecim miejscu wśród 150 miast UE pod względem emisji związanej z przemysłem (47%).

Wnioski z przytoczonych powyżej badań sugerują, że opracowując polityki publiczne warto uwzględniać z jednej strony regionalne różnice w percepcji problemów związanych z ochroną środowiska (w tym z kwestią smogu) i zmianami klimatu, a z drugiej należy bliżej przyjrzeć się lokalnym źródłom emisji zanieczyszczeń.

Wyzwanie „ochrona środowiska i klimatu” – wskazania wg województw (w proc.)

Źródło: Polski Instytut Ekonomiczny