Andrzej Pieśla
Samorządy mogą już składać wnioski o wsparcie z puli 6 mld zł z Funduszu Inwestycji Lokalnych. Mają na to czas do 10 sierpnia. Gminy, powiaty i miasta otrzymają dotacje w wysokości od 0,5 mln zł do ponad 93 mln zł.
Kryzys i zmniejszone przychody wzmogły problemy finansowe samorządu. Wiele gmin i powiatów ma problem z wkładem własnym do inwestycji, a środki z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych pozwolą im na realizację zadań inwestycyjnych. Pozyskane środki będą mogły być wykorzystane np. na szkoły, przedszkola, wodociągi, szpitale czy domy pomocy społecznej.
Wsparcie udzielane będzie na wniosek jednostki, składany przez elektroniczną skrzynkę podawczą do Prezesa Rady Ministrów – za pośrednictwem właściwego wojewody. Tarcza dla samorządów to również program wsparcia dla polskich małych i średnich firm, które realizują zadania inwestycyjne samorządów.
Dystrybucja środków obliczonych zgodnie z algorytmem
- samorządy (gminy, powiaty i miasta) otrzymają dotacje w wysokości od 0,5 mln zł do aż ponad 93 mln zł .
- ponad 2,6 mld złotych z puli 5 mld zł trafi do gmin wiejskich i miejsko-wiejskich.
- pieniądze będą przyznawane gminom i powiatom w formie przelewów, na ich wniosek – bez zbędnej biurokracji.
- Wnioski są składane do wojewody od 27 lipca do 10 sierpnia, następnie wojewoda przekazuje informację o kwocie wnioskowanego wsparcia w podziale na poszczególne jednostki do Prezesa Rady Ministrów do 17 sierpnia.
- środki za pośrednictwem wojewodów trafią na rachunki samorządów najpóźniej we wrześniu 2020 r.
Każdy samorząd może precyzyjnie określić skalę środków, o jakie może się ubiegać. Stosowne informacje można znaleźć na stronie: https://www.gov.pl/web/rozwoj/wyszukiwarka-funduszu-inwestycji-lokalnych
Zastrzeżenia do skali i trybu udzielania wsparcia zgłaszają największe polskie miasta. W ramach Funduszu Inwestycji Lokalnych miasta Unii Metropolii Polskich mogą liczyć na jednorazowy zastrzyk finansowy w łącznej wysokości 829 mln zł ramach pierwszej transzy funduszu. Unia stwierdza w swoim stanowisku, że utworzenie Funduszu to ważny krok do naprawy zdewastowanych finansów samorządowych. Wobec swego incydentalnego charakteru jednorazowego wsparcia nie jest ono jednak w stanie zrekompensować ubytków w dochodach własnych spowodowanych zmianami systemowymi, m.in. obniżeniem stawki podatku PIT z 18% do 17%, zwiększeniem kwoty kosztów uzyskania przychodów oraz zwolnieniem z podatku PIT osób do 26 roku życia. Korporacja miast zwraca także uwagę, że w przyjętym rozwiązaniu wsparcie dla miast na prawach powiatu wynosi średnio 7% planowanych wydatków majątkowych, podczas gdy dla pozostałych gmin wysokość tego wsparcia to 12%. W ocenie Unii Metropolii Polskich właściwszym rozwiązaniem byłoby wydzielenie odrębnej puli przeznaczonej dla tej specyficznej grupy samorządów. Unia ma także zastrzeżenia dotyczące niejednoznacznych kryteriów podziału środków w ramach drugiej transzy Funduszu, co w ocenie samorządów skutkuje uznaniowością podejmowanych decyzji.
Według szacunków UMP w wyniku zmian prawa z 2019 roku miasta, które skupia, tylko z tytułu dochodów z podatku PIT tracą ponad 1,7 mld zł rocznie. Łącznie, w wyniku powyższych zmian, samorządy zostały pozbawione na trwałe 6,1 mld zł – tj. 11% dochodów z PIT zaplanowanych na 2020 rok. Jak stałe wzmocnienie sytuacji finansowej samorządów UMP proponuje zwiększenie udziału gmin w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT o 4,44 p.p. tj. z 38,16% do 42,6% oraz udziału powiatów w PIT o 0,88 p.p. tj. z 10,25% do 11,13%.
Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej również „pozytywnie odbiera” wsparcie inwestycji lokalnych z budżetu państwa. Dla tej organizacji jest to realizacja jej majowego postulatu dotyczącego utworzenia „Gminnego Bonu Inwestycyjnego”. Zarazem zwraca ona uwagę na brak konsultacji – mimo deklaracji ich prowadzenia – dotyczących wdrożenia nowego rozwiązania. Ponadto Związek Gmin Wiejskich postuluje m.in. obniżenie minimalną wartość kosztorysową inwestycji finansowanych lub dofinansowanych z Funduszu do kwoty 200 tysięcy złotych (co pozwoliłoby na realizację niektórych mniejszych zadań inwestycyjnych w gminach najuboższych), dodanie możliwości przeznaczenia środków również na remonty, określenie drugiego terminu naboru wniosków (na przykład na wrzesień), przejrzysty podział dodatkowych 6 miliardów złotych zł oraz rozszerzenie składu komisji dysponującej środkami o przedstawicieli strony samorządowej.
