Tomasz Augustyn

Udziały we wpływach z podatków dochodowych stanowią ważny element struktury dochodów gmin, powiatów i województw. Stanowią one ponad 20% wszystkich dochodów oraz około 40% dochodów własnych samorządów wszystkich szczebli.

Wysokość udziału w podatku CIT świadczy w istotnym stopniu o potencjale ekonomicznym danej gminy. To tyle istotne, że sprawujący lokalne władze w mogą próbować pośrednio oddziaływać na wielkość wpływów uzyskiwanych z dochodów wspólnych poprzez działania, które zachęcają bądź zniechęcają zarówno obecnych, jak i potencjalnych mieszkańców oraz właścicieli przedsiębiorstw do zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej na terenie danej gminy. Przyciągnięcie przedsiębiorstw na teren danej gminy i zachęcenie ich do prowadzenia tam działalności gospodarczej znajduje odzwierciedlenie nie tylko we wzroście dochodów własnych gminy przez zwiększenie jej wpływów z podatku od nieruchomości i z udziałów w PIT i CIT, ale również może przyczynić się do powstania nowych miejsc pracy i zmniejszenia się liczby osób bezrobotnych na obszarze tej jednostki samorządu terytorialnego.

W ostatnich latach miał miejsce znaczny wzrost dochodów z udziałów JST we wpływach z po­datku PIT. Był on wynikiem korzystnej koniunktury gospodarczej. Zarazem wpływ z PIT był w ostatnich latach znacznie mniejszy niż wzrost wydat­ków bieżących JST, które szybko rosły w wyniku wzrostu kosztów pracy, energii, usług i materiałów oraz wzrostu kosztów płac nauczycieli w okresie od marca 2018 roku do września 2020 roku o 28,5% nie zrekompensowanego samorządom wzrostem subwencji oświatowej (w analogicznym okresie wrosła jedynie o 15,6%).

W roku 2020 nastąpił silny spadek dochodów z udziałów J ST we wpływach z PIT, będący efektem zmian ustawowych w podatku dochodowym od osób fizycznych, który nie został samorządom zrekompensowany. Dodatkowo niewielki wpływ mogły wywrzeć skutki pandemii, jednak nie są one – wg danych GUS – znaczące.

Do budżetu gmin spływa 6,71% ogółu podatku CIT od firm mających siedzibę w danej gminie. Jeżeli podatnik podatku dochodowego od osób prawnych posiada zakłady (oddziały) położone na terenie innej jednostki samorządu terytorialnego ( tj. gminy, powiatu, województwa) niż jednostka samorządu na której terenie ma siedzibę, to odpowiednia część dochodu z udziału ma być przekazana do budżetów tych jednostek samorządu terytorialnego, na terenie których położone są te zakłady (oddziały), proporcjonalnie do liczby zatrudnionych w nich osób na podstawie umowy o pracę. Dla miast dochody z udziałów w CIT są o rząd wielkości mniejsze niż z udziałów w PIT, jednak mają duże znacze­nie dla budżetów województw. Spadek w roku 2020 jest jeszcze większy niż w przypadku PIT, tym razem głównie z powodu pandemii. Zarazem odnotowywane są spadki w części dochodów własnych gmin, zwłaszcza w podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych oraz w dochodach z mienia, w tym przede wszystkim z opłat za użytkowanie wieczyste.

Na podstawie nowych przepisów ramach Polskiego Ładu, od 2022 r. dochody z PIT i CIT będą przekazywane w równych miesięcznych transzach. Ministerstwo Finansów wskazuje, że dla samorządów to gwarancja dochodów i ułatwienie przy planowaniu i realizacji budżetów. Jeśli więc dochody z PIT i CIT w danym roku spadną poniżej ustalonego poziomu, samorządy otrzymają zwiększoną subwencję rozwojową, która im to wynagrodzi. Dzięki temu dochody JST będą mniej podatne na wahania w gospodarce i zmiany prawne. Jak zaznacza MF, takie rozwiązanie jest bardziej korzystne dla JST ponieważ zapewnia bardziej równomierne zasilenie budżetów w odróżnieniu od rozwiązania polegającego na zwiększonych udziałach w PIT.

Informacja o udziałach jednostek samorządu terytorialnego w podatku CIT w okresie od 01 stycznia do 30 września 2021 r

Źródło: Ministerstwo Finansów