Tomasz Augustyn
Od 2010 roku zmniejsza się liczba mieszkańców województwa zachodniopomorskiego, ostatnio ubywa ich w coraz szybszym tempie. Na przestrzeni minionego ćwierćwiecza w regionie miało też miejsce jedno z najszybszych tempo starzenia ludności,
Główny Urząd Statystyczny opublikował raport pt. „Sytuacja demograficzna Polski do 2022 r.”. Przedstawia on analizę zmian rozwoju demograficznego Polski, m.in. informacje o ludności oraz o trendach w zakresie czynników kształtujących jej liczbę i strukturę, o zmianach w dzietności, umieralności, trwaniu życia, małżeństwach i rozwodach oraz migracjach. Dane o ludności oraz współczynniki z zakresu ruchu naturalnego od 2020 r. zostały opracowane w oparciu o wyniki Narodowego Spisu Ludności i Mieszkań 2021.
Według autorów raportu sytuacja ludnościowa Polski pozostaje trudna. W najbliższej perspektywie nie można spodziewać się znaczących zmian gwarantujących stabilny rozwój demograficzny. Niski od ponad ćwierćwiecza poziom dzietności będzie miał negatywny wpływ także na przyszłą liczbę urodzeń, ze względu na zdecydowanie mniejszą w przyszłości liczbę kobiet w wieku rozrodczym. Z drugiej strony będzie powodować – przy stosunkowo długim trwaniu życia – zmniejszanie podaży pracy oraz coraz szybsze starzenie się społeczeństwa poprzez przede wszystkim wzrost liczby i udziału w ogólnej populacji ludności w najstarszych rocznikach wieku (różnice w strukturze wieku ludności przedstawiono na piramidach wieku dla lat 1990, 2022 i 2060).
We wszystkich województwach zmniejszyła się liczba mieszkańców. Od kilkunastu lat dotyczy to województw: łódzkiego, opolskiego, lubelskiego, śląskiego i podlaskiego. Województwo zachodniopomorskie dołączyło do tej grupy od 2010 r. razem z województwem świętokrzyskim, w 2018 r. dołączyło województwo podkarpackie, a następnie wielkopolskie i małopolskie. Od kilku lat największy ubytek liczby ludności ma miejsce w woj. świętokrzyskim – w 2022 r. było to –0,8%. Występuje tu najwyższy współczynnik ubytku naturalnego wynoszący –6,5‰ oraz jeden z najwyższych współczynników ujemnego salda migracji na pobyt stały (–1,9‰). Na Pomorzu Zachodnim szczególnie wysokie tempo ubytku ludności miało miejsce w roku 2021 (-0,67%) oraz 2022 (-0,57, siódmy najwyższy ubytek w skali kraju).
Mieszkańców zyskują zwłaszcza tereny, na których są zlokalizowane rozwijające się największe wielofunkcyjne aglomeracje miejskie (obszary aglomeracyjne). Dotyczy to głównie rejonów otaczających: Warszawę, Trójmiasto, Poznań, Kraków, aglomerację bydgosko–toruńską, a także Wrocław oraz – w mniejszym stopniu – Szczecin, Olsztyn, Białystok, Lublin, Rzeszów, Łódź i Zieloną Górę. Zatem, pogłębia się proces dezurbanizacji, co przede wszystkim należy wiązać z procesami tzw. „rozlewania się miast” i suburbanizacją – otaczające miasta tereny wiejskie w istocie stają się zurbanizowanymi obszarami miejskimi, nadal pozostając wsiami w sensie administracyjnym.
Proces starzenia się ludności Polski jest zróżnicowany regionalnie – obecnie przedstawicielem najmłodszej struktury wieku jest województwo pomorskie. Miary w zakresie starzenia się populacji są tam najbardziej korzystne, np. w 2022 roku mediana wieku mieszkańców wyniosła niespełna 41 lat, a odsetek dzieci i młodzieży to prawie 20% (dla przypomnienia parametry dla Polski to – odpowiednio – ponad 42 lata i 18%). Bardzo zbliżona struktura wieku cechuje także województwa: małopolskie i wielkopolskie. Z kolei województwami charakteryzującymi się najmniej korzystnymi parametrami struktury wieku ludności są opolskie, świętokrzyskie i łódzkie, gdzie wiek środkowy to ponad 44 lata, a odsetek ludzi młodych to 17% w stosunku do 24–25% osób w wieku poprodukcyjnym – bardzo podobne pod tym względem są także województwo śląskie i dolnośląskie. Analiza zmian wskaźników dla poszczególnych województw wskazuje, że na przestrzeni minionego ćwierćwiecza najszybsze tempo starzenia ludności miało miejsce w województwie opolskim oraz zachodniopomorskim i śląskim. Proces pogorszenia wskaźników był jednym z najszybszych także w woj. warmińsko–mazurskim – chociaż nadal pozostaje ono jednym z najmłodszych województw. Z kolei najmniej od 1990 roku zmieniły się parametry demograficzne dla województw: mazowieckiego, wielkopolskiego, lubelskiego, a nawet łódzkiego – którego mieszkańcy obecnie są określani jako najstarsi w Polsce.
W ocenie GUS przez kolejne dekady tj. do 2060 roku proces starzenia najsilniej dotknie województwa warmińsko–mazurskie, opolskie oraz podkarpackie, tj. w latach 2025–2060 odsetek osób starszych (65 lat i więcej) zwiększy się w nich w największym stopniu (powyżej 13 p. proc.). Proces starzenia najłagodniej będzie przebiegał w województwach pomorskim i mazowieckim. Najmłodszymi regionami w 2060 r. będą pomorskie, mazowieckie, małopolskie oraz wielkopolskie – czyli województwa z silnym rynkiem pracy oraz zapleczem naukowo – badawczym i akademickim. Najstarszymi województwami będą świętokrzyskie oraz opolskie.
Czytaj także:
