Tomasz Augustyn
W 2021 roku w Polsce obszar rewitalizacji obejmował 1085,4 tys. ha, co stanowiło 3,5 % powierzchni kraju ogółem. Pomorze Zachodnie dominowało pod względem przeciętnej powierzchni obszaru zdegradowanego w przeliczeniu na jedną gminę, w której obowiązywał program rewitalizacji.
Rewitalizacja definiowana jest jako proces wyprowadzania obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysowego, realizowanym w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowanym terytorialnie, prowadzonym przez interesariuszy rewitalizacji. Realizacja tych działań może odbywać się na podstawie jednego z dwóch programów rewitalizacji – przyjętego na podstawie ustawy o rewitalizacji – GPR (tzw. Gminnego Programu Rewitalizacji) lub przyjętego na podstawie ustawy o samorządzie gminnym – PR (tzw. Programu Rewitalizacji).
W roku 2021 według danych GUS zaangażowanie w działania rewitalizacyjne było zróżnicowane między województwami. W 2021 roku największy odsetek gmin posiadających GPR lub PR odnotowano w województwach: kujawsko-pomorskim (88,9%), zachodniopomorskim (83,2%) oraz świętokrzyskim (81,4%), a najmniejszy – w województwie pomorskim (24,4%) i łódzkim (26,6%).
Programy rewitalizacji (GPR/PR) obowiązujące w 2021 roku według województw (w % z ogółu gmin)
Źródło danych: GUS
W 2021 roku w odniesieniu do wszystkich gmin w województwie mających programy rewitalizacji tylko w dwóch województwach w skali kraju, tj. w małopolskim (96,4%) i pomorskim (53,3%) przeważały gminy posiadające GPR. W pozostałych województwach i na poziomie kraju widoczna jest dominacja programów rewitalizacji przyjętych na podstawie ustawy o samorządzie gminnym. W województwie zachodniopomorskim przy 7 Gminnych Programach Rewitalizacji funkcjonowało 87 programów rewitalizacji przyjętych na podstawie ustawy o samorządzie gminnym.
Aktywność gmin w zakresie rewitalizacji w 2021 roku
Źródło danych: GUS
Spośród wszystkich gmin posiadających program rewitalizacji ponad połowa (55,9%) zadeklarowała, że początkowym rokiem jego obowiązywania był 2017 rok (odpowiednio 58,6% dla GPR i 55,1% dla PR). Niemal co czwarty program wszedł w życie w 2016 r. (24,8%, dla GPR-27,6%, dla PR-23,9%). Tylko 1,1% gmin wskazało lata 2020-2021 jako początkowe dla obowiązywania programów. Planowanym rokiem zakończenia programów najczęściej podawanym przez gminy był 2023 rok (70,6% ogółu GPR i PR) i drugi w kolejności – 2022 rok (13,7% ogółu GPR i PR).
Przeciętnie obszar rewitalizacji zajmował 6,4% powierzchni gminy. Udział powierzchni rewitalizacji w powierzchni gmin, które posiadały GPR/PR, był bardzo zróżnicowany przestrzennie. Przy średniej dla Polski wynoszącej 2,7 tys. ha, w województwie zachodniopomorskim przeciętna powierzchnia obszaru zdegradowanego w przeliczeniu na jedną gminę, w której obowiązywał GPR/PR, wynosiła 5,2 tys. ha i była zdecydowanie najwyższa.