Tomasz Augustyn
Laureaci najnowszej edycji rankingu wydatków majątkowych samorządów zostali m.in. województwo zachodniopomorskie i Świnoujście.
Ranking „Wspólnoty” to najważniejsze coroczne zestawienie prezentujące aktywność inwestycyjną samorządów. Wśród liderów poszczególnych kategorii rankingu wyróżniają się samorządy utrzymujące pozycję od wielu lat. Jednak wśród regionów po latach wyrównanej walki województwo zachodniopomorskie wskoczyło na pierwsze miejsce w rankingu wydatków inwestycyjnych. Tym samym zdetronizowało wieloletniego lidera – podlaskie, które nadal stoi wysoko w klasyfikacji. Warmińsko-mazurskie obroniło pozycję. Lekcję z inwestowania odrobiło woj. kujawsko-pomorskie osiągając historycznie najwyższe, trzecie miejsce.
W 2022 r. wydatki związane z realizacją zadań drogowych i „rowerowych” w województwie zachodniopomorskim przekroczyły 320 mln zł. Jednym z najważniejszych projektów była rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 111 na odcinku od Stepnicy do Recławia (ponad 23 km). Biegnie ona wzdłuż Zalewu Szczecińskiego i jest alternatywą dla S3 prowadzącej nad morze. Wartość przedsięwzięcia to 147 mln zł (łącznie z dofinansowaniem z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego). Na projekty związane z rozbudową infrastruktury dla rowerzystów w ubiegłym roku przeznaczono w regionie 29 mln zł. Większość inwestycji była dofinansowana środkami unijnymi. Sieć Tras Rowerowych Pomorza Zachodniego liczy już 1100 km. Docelowo planowane jest 1,5 tys. km. Zbudowanych i oznaczonych jest 180 km, w fazie realizacji – 10 km, na etapie dokumentacji projektowej i uzgodnień z lokalnymi samorządami – ok. 33 km. Do tej pory na budowę i oznakowanie tej trasy województwo przeznaczyło 68,5 mln zł (łącznie z dofinansowaniem z UE). Pomorze Zachodnie posiada też najnowocześniejsze pociągi w Polsce do obsługi połączeń regionalnych (ponad 70 pojazdów). W 2022 sfinalizowano kontrakt na zakup 12 pojazdów hybrydowych (z podwójnym napędem, elektrycznym i spalinowym). Inwestycje w kulturę to przede wszystkim modernizacja Teatru Polskiego w Szczecinie. Projekt obejmował odtworzenie pierwotnego wyglądu historycznego budynku oraz budowę nowej części. Sala główna pomieści teraz aż 610 widzów. Będzie też m.in. scena szekspirowska (320 miejsc na widowni), kabaretowa (80 miejsc) i nowoczesne zaplecze
W kategorii miast wojewódzkich jest to Opole, wśród miast na prawach powiatu – Świnoujście z wydatkami ponad 9 tys. zł w przeliczeniu na mieszkańca. Tylko jedna gmina – najbogatszy w Polsce samorząd, czyli Kleszczów w woj. łódzkim – ma wyższy poziom wydatków inwestycyjnych. Bardzo wysokie nakłady ponoszone przez Świnoujście to w dużym stopniu – zakończona niedawno – budowa tunelu między wyspami Wolin i Uznam, obficie wspomagana funduszami Unii Europejskiej.
Ranking sporządzili prof. Paweł Swianiewicz, kierownik Zakładu Studiów Społeczno-Ekonomicznych w Instytucie Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu oraz Julita Łukomska, adiunkt w Katedrze Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Metoda rankingu jest niezmienna od lat, dzięki czemu pozwala analizować zmiany pozycji poszczególnych jednostek samorządowych. Autorzy wzięli pod uwagę całość wydatków majątkowych poniesionych w ostatnich trzech latach (2020–2022). Pozwala to uniknąć dużych, chwilowych wahań wskaźnika będącego podstawą rankingu.
Wydatki inwestycyjne, zwłaszcza w mniejszych jednostkach, cechują się cyklicznością. W poszczególnych latach mogą być bardzo wysokie, co wiąże się z realizacją ważnej inwestycji, aby potem okresowo spadać do niższego poziomu. W przypadku miast wojewódzkich i miast na prawach powiatu uwzględniono też wartość inwestycji finansowanych przez spółki komunalne.
