Andrzej Pieśla

Wszystkie gminy w Polsce mogą składać wnioski o dofinansowanie projektów geotermalnych w ramach programu Ministerstwa Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Czeka na nie aż 300 mln złotych. Dokumenty można składać do 30 września 2020 roku

Geotermia to w polskich warunkach jedno z najlepszych i najczystszych odnawialnych źródeł energii. Resort podkreśla, że nowy program stanowi kompleksowy instrument wsparcia walki o czyste powietrze. Odpowiada potrzebom rynkowym polskiego przemysłu, przy zaostrzających się normach niskiej emisji CO2 i konieczności prowadzenia zrównoważonego rozwoju. Nowy program stawia na racjonalne wydatkowanie środków publicznych przy równoczesnym zwiększeniu liczby odwiertów geotermalnych. Ponadto upraszcza procedury przygotowywania projektów robót geologicznych. Efektem tych działań będzie rozwój geotermii przy mniejszych nakładach finansowych samorządów.

Program „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” wspiera przedsięwzięcia wykorzystujące geotermię. Temat geotermii w ostatnim czasie stał się bardzo popularny w środowiskach naukowców, przedsiębiorców i rolników, choć sama idea wykorzystania zasobów geotermalnych do celów ciepłowniczych w Polsce liczy sobie już prawie 40 lat. Wykorzystanie zasobów geotermalnych może przyspieszyć walkę o czyste powietrze w Polsce. Geotermia odnosi sukcesy w sektorze ciepłownictwa, nie generuje odpadów, jest bezemisyjna i całkowicie bezpieczna. Nadrzędnym celem wykorzystania wód termalnych jest właśnie ciepłownictwo. Oprócz korzyści środowiskowych, woda geotermalna wykorzystywana jest również do celów rekreacyjnych, zdrowotnych i w rolnictwie ekologicznym.

Pokłady energii geotermalnej są zasobami lokalnymi, tak więc mogą być pozyskiwane w pobliżu miejsca użytkowania. Elektrownie geotermalne w odróżnieniu od zapór wodnych czy wiatraków nie wywierają niekorzystnego wpływu na krajobraz. Ponadto zasoby energii geotermalnej są, w przeciwieństwie do energii wiatru czy energii Słońca dostępne zawsze, niezależnie od warunków pogodowych, a instalacje oparte o wykorzystanie energii geotermalnej odznaczają się stosunkowo niskimi kosztami eksploatacyjnymi. Z drugiej strony geotermia w skali kraju nie jest powszechnie dostępnym źródłem ciepła, dogodne do jej wykorzystania warunki występują tylko w niewielu miejscach. Pozyskiwanie energii geotermalnej wymaga poniesienia dużych nakładów inwestycyjnych na budowę instalacji. Efektem ubocznym korzystania z energii geotermalnej jest niebezpieczeństwo zanieczyszczenia atmosfery, a także wód powierzchniowych i głębinowych przez szkodliwe gazy i minerały.

W Polsce regiony o optymalnych warunkach geotermalnych w dużym stopniu pokrywają się z obszarami o dużym zagęszczeniu aglomeracji miejskich i wiejskich, obszarami silnie uprzemysłowionymi oraz rejonami intensywnych upraw rolniczych i warzywniczych. Na terenach zasobnych w energię wód geotermalnych leżą m.in. takie miasta jak: Warszawa, Poznań, Łódź, Toruń, Płock. Należy do nich także Szczecin.

W województwie zachodniopomorskim zlokalizowane są dwie ciepłownie geotermalne – w Stargardzie oraz Pyrzycach. Eksploatuje się tam zmineralizowane wody o wysokiej temperaturze, które pozwalają na produkcję znacznych ilości czystego ekologicznie ciepła. W regionie znajdują się również trzy niezagospodarowane ujęcia wód termalnych. Dwa spośród nich, w Międzywodziu i Chłopach, zostały wykonane w 1965 roku, trzeci zaś – w Ustce, w 1979 roku. Odwierty wykonane w latach 60-tych XX wieku są głębokie – sięgają ponad 2,2 km w głąb skorupy ziemskiej, trzeci zaś ma niecałe 0,75 km. Ujmują one wody termalne chlorkowo – sodowe o temperaturze ok. 20 st.C i zróżnicowanej mineralizacji – od 32 g/l do 93 g/l. Składnikiem specyficznym jest jod.

Wody pochodzące z odwiertu w Ustce i Chłopach miały być wykorzystywane do celów leczniczych. Budowa nowego ujęcia w Ustce nie powiodła się jednak i Uzdrowisku Ustka Sp.z o.o. wygasła w 2014 roku koncesja geologiczna na wydobycie wód. W Chłopach natomiast plany wykorzystania wód termalnych powracają co jakiś czas ale do chwili obecnej odwiert nie jest zagospodarowany.