Tomasz Augustyn
Dotyczący nas ład międzynarodowy kształtowany jest m.in. przez rywalizację o dostęp do zasobów Arktyki.
Arktyka stoi w centrum zainteresowania państw nordyckich, z którymi łączy Polskę i Pomorze Zachodnie sąsiedztwo morskie. Tym samym świadomość szans i problemów tej części świata ora dynamika globalnej rywalizacji o kontrolę nad jej zasobami jest istotnym elementem budowania polskiej racji stanu. Ważne jest, abyśmy znali podejście i potrafili właściwie oceniać poczynania naszych sojuszników w tym newralgicznym punkcie, tym bardziej, że przyciąga on uwagę całego świata.
Raport Ośrodka Studiów Wschodnich pt. „POLARNY KWARTET NATO USA, KANADA, DANIA I NORWEGIA W ARKTYCE” stawia w centrum analizy zaangażowanie w Arktyce USA, Kanady, Danii i Norwegii – państw Zachodu dysponujących wyjściem na szelf kontynentalny Oceanu Lodowatego i posiadających rozległe interesy za kołem podbiegunowym. Aktywności naszych północnoamerykańskich i północno‑ europejskich sojuszników na tym obszarze warto przyjrzeć się bliżej również z tego względu, że rzutuje ona na współpracę w dziedzinie obronności czy energetyki w regionie nordycko‑bałtyckim. Tekst odpowiada na pytania o przyczyny rosnącego zainteresowania Arktyką, a także o jej znaczenie w polityce bezpieczeństwa USA, Kanady, Danii i Norwegii. Bierze przy tym pod uwagę gospodarczo‑handlowe aspekty obecności tych państw za kołem podbiegunowym. Weryfikuje też pojawiające się w nie‑ których opracowaniach tezy o arktycznym wyścigu zbrojeń i o pogoni za nie‑ zmierzonymi bogactwami naturalnymi regionu (który w większości pozostaje trudno dostępny dla handlu morskiego, eksploatacji surowców i aktywności wojskowej). Wreszcie raport zawiera również prognozę trajektorii polityki arktycznej Waszyngtonu, Ottawy, Kopenhagi i Oslo oraz sytuacji strategicznej na Dalekiej Północy. Jako główną metodę badawczą zastosowano analizę treści oficjalnych dokumentów (strategii, planów, komunikatów itp.), opracowań ośrodków analitycznych i materiałów prasowych. Ważną rolę pomocniczą odegrały metody historyczna i instytucjonalno‑prawna oraz rozmowy z ekspertami zajmującymi się problematyką Arktyki.
Dania będzie walczyć o przetrwanie w klubie arktycznym. Aby utrzymać podnoszący prestiż kraju i rangę relacji ze Stanami Zjednoczonymi związek z Grenlandią, otworzy się na poszerzanie autonomii wyspy w dziedzinach bezpieczeństwa i spraw zagranicznych. Jako przykład rosnącej emancypacji Nuuk na arenie międzynarodowej można wskazać otwarcie przedstawicielstwa w Pekinie w listopadzie 2021 r. To piąta tego typu placówka Grenlandii – po tych w Danii, przy UE, na Islandii i w USA. Rosnąć będzie też zależność gospodarcza wyspy od Waszyngtonu. Ogłoszenie przez nią niepodległości wydaje się jednak mało prawdopodobne – kolejne rządy koncentrują się na zagadnieniach ekonomiczno‑społecznych, a oprócz tego na wyspie rezonuje rosyjska inwazja na Ukrainę, przyczyniając się do wzrostu poparcia dla członkostwa w NATO za sprawą unii z Danią. Mniej przewidywalne otoczenie międzynarodowe będzie zniechęcać Nuuk do ryzykownych deklaracji w kwestii pełnej niezależności od Kopenhagi.
Członkostwo Szwecji i Finlandii w NATO wzmocni bezpieczeństwo nie tylko regionu Morza Bałtyckiego, lecz także Dalekiej Północy, a zwłaszcza arktycznej części Norwegii. W ramach Sojuszu przed Oslo, Sztokholmem i Helsinkami otworzą się nowe możliwości przygotowań operacyjnych na ewentualność wojny, głównie w zakresie kooperacji wojsk lądowych na północy Półwyspu Skandynawskiego. Wpisanie tej współpracy w planowanie obronne NATO może jednak zająć lata. Z perspektywy północnej flanki akcesja Szwecji i Finlandii niesie wartość dodaną w postaci ich sił zbrojnych, świetnie przystosowanych do walki w warunkach zimowych – zarówno pod względem wyszkolenia żołnierzy, jak i uzbrojenia oraz sprzętu. Daje także dostęp do północnej infrastruktury wojskowej tych państw, np. baz lotniczych Luleå i Rovaniemi. W tej drugiej ma docelowo stacjonować połowa fińskiej floty F-35.
Raport dostępny jest TUTAJ
