Analiza opublikowana w portalu programu ESPON: https://www.espon.eu/four-global-trends-will-change-european-seaports-upcoming-10-years

W ramach projektu ESPON ERMES zidentyfikowano cztery światowe trendy, które znacząco zmienią sposób funkcjonowania europejskich portów morskich za 10 lat.

Porty wywierają zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na regiony i społeczności, w których się znajdują. Działalność związana z portami wynikająca z dostaw towarów i usług może stymulować wydajność i wzrost gospodarczy. Wiele pozytywnych oddziaływań w regionach portowych wykracza poza te regiony. Z drugiej strony działania związane z portami są energochłonne i emisyjne i mogą powodować negatywne efekty zewnętrzne, takie jak wpływ na dostępność regionalną.

W granicach portu zalety klastrowania z perspektywy biznesowej są oczywiste. Przemysł żeglugowy i portowy są w dużym stopniu uzależnione od podwykonawstwa i różnego rodzaju usług. Często w porcie tworzy się wyspecjalizowany rynek pracy, co stwarza potrzebę współpracy klastrowej w dziedzinie kształcenia i szkolenia. Powiązane wyspecjalizowane przedsiębiorstwa morskie – w dziedzinie handlu, bankowości, prawa i ubezpieczeń – mogą czerpać korzyści z fizycznej bliskości, co pozwala na łatwiejszy przepływ informacji.

W ramach projektu ESPON ERMES zidentyfikowano cztery światowe trendy, które znacząco zmienią sposób funkcjonowania europejskich portów morskich za 10 lat. Tendencje te nie tylko wpłyną na same porty morskie, ale także stworzą możliwości i wyzwania dla regionów miejsko-morskich, w którym się znajdują. W ramach projektu wykorzystano te trendy do opracowania przyszłych scenariuszy dla regionów Ligurii, Krety, Flandrii Wschodniej i Malty – czterech interesariuszy projektu.

Optymalizacja operacji portowych

Potrzeba optymalizacji operacji portowych staje się coraz ważniejsza i istnieje wyraźna potrzeba bardziej wydajnych operacji. Idzie to w parze ze ściślejszą współpracą między różnymi podmiotami w łańcuchu dostaw, zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym, wymaganiami kadrowymi i korzyściami skali. Jeśli chodzi o te ostatnie, korzyści skali na morzu doprowadziły do wprowadzenia do uzytku coraz większych kontenerowców, co może prowadzić do rozwoju nowej infrastruktury terminali. Rosnąca ilość kontenerów i rosnące rozmiary statków mogą również prowadzić do znacznej presji na terminale towarowe, prowadząc do zatorów komunikacyjnych i negatywnych efektów zewnętrznych dla środowiska. Scenariusz ten dotyczy również potencjalnego wymogu optymalizacji łańcucha transportowego, zdolności przewozowej oraz dostępności i/lub wydajności.

Regionalizacja portów i multimodalność

Konkurencyjność portów morskich w coraz większym stopniu zależy od łatwości, z jaką ładunek może dotrzeć do miejsca docelowego. Główne wąskie gardła większości portów znajdują się w głębi lądu, a nie na wybrzeżu. Aby zapewnić wydajny i płynny dostęp do rynku w przyszłości, porty będą starały się zintegrować swój system portowy z multimodalną (lub synchromodalną) siecią transportową, która łączy porty i terminale śródlądowe za pośrednictwem połączeń w głębi lądu. Integracja ta powinna być skoordynowana między rozwojem portów i powinna być również zgodna z planowaniem transeuropejskich sieci transportowych.

Innowacje i cyfryzacja

Cyfryzacja i automatyzacja stwarzają wiele nowych możliwości zwiększenia produktywności portów i efektywności logistyki portowej. Trendy i rozwój technologii cyfrowych obejmują wykorzystanie systemów informatycznych do zarządzania zatorami, zwiększania przepustowości, zwiększania wydajności i skuteczności operacji bramowych oraz zapewnienia odpowiedniej koordynacji i wymiany informacji między operatorami. Przykłady takich systemów obejmują:

(1) wykorzystanie zautomatyzowanych i zaawansowanych systemów informatycznych w terminalach w celu zapewnienia wydajnego działania;

2) wykorzystanie zaawansowanych systemów elektronicznej wymiany danych w celu dostarczania zarządcom portów informacji w czasie rzeczywistym i integrowania przepływów informacji od kilku operatorów;

(3) korzystanie z Internetu rzeczy;

(4) Druk 3D;

(4) rozwój autonomicznego transportu dla różnych rodzajów transportu (np. śródlądowych dróg wodnych, ciężarówek, pociągów).

Te nowe trendy i zmiany cyfrowe zwiększą również zainteresowanie bezpieczeństwem cybernetycznym.

Poprawa zrównoważonego rozwoju

Pilna potrzeba przejścia na gospodarkę bardziej zrównoważoną środowiskowo ma ogromny wpływ na porty morskie, które często są w dużym stopniu uzależnione od paliw kopalnych. W ciągu następnej dekady konieczne będzie podjęcie kroków w celu „ekologizacji” praktyk kompleksów portowych. Alternatywy oparte na biotechnologii i praktyki gospodarki o obiegu zamkniętym oferują możliwości dla tych kompleksów portowych. Porty morskie będą musiały spełnić dodatkowe wymogi środowiskowe dotyczące „licencji na prowadzenie działalności” i „licencji na rozwój”. Dlatego ważne jest, aby w strategiach rozwoju portów skupić się na kwestiach zrównoważenia środowiskowego. Dotyczy to w szczególności portów morskich, które mają do czynienia z interfejsem port-miasto.

 Europejska Sieć Obserwacyjna Rozwoju Terytorialnego i Spójności Terytorialnej, ESPON (European Observation Network for Territorial Development and Cohesion) to program badawczy dotyczący rozwoju przestrzennego Europy. Program jest finansowany ze środków Programu Inicjatywy Wspólnotowej Interreg III oraz przez państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz Islandię, Liechtenstein, Norwegię i Szwajcarię.