Tomasz Augustyn

W Europie Wschodniej istotnie większa niż w innych krajach Unii Europejskiej cześć wydatków rządu i samorządu kierowana jest na potrzeby kultury. Dotyczy to także Polski. Również na Pomorzu Zachodnim pomimo kryzysu jest dla tych nakładów dobry czas.  

W 2018 roku w całej Unii Europejskiej 1 % ogółu wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych przeznaczono na usługi kulturalne (z wyłączeniem usług nadawczych i wydawniczych). Na przestrzeni ostatnich lat wielkość tego udziału pozostaje względnie stabilna, stanowiąc także 1,0% całkowitych wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych w okresie 2013-2018. Istnieją jednak znaczne różnice między państwami członkowskimi Unii. W 2018 roku Łotwa odnotowała największy udział usług kulturalnych w wydatkach sektora instytucji rządowych i samorządowych – wynosił on w tym kraju 2,8%. Nieznacznie mniejszy był na Węgrzech (2,7%) i w Estonii (2,4%), Polska z wydatkami na poziomie 1,9 % ogółu wydatków (także wyraźnie powyżej średniej krajowej) plasowała się na 6. miejscu. Najniższy udział odnotowano w Grecji (0,3%), nieco wyższe wydatki na kulturę odnotowano na Cyprze (0,5%), we Włoszech i Portugalii (po 0,6%).

W większości państw członkowskich UE odnotowano stosunkowo niewielkie zmiany w latach 2013–2018. Wyjątkiem były Węgry, gdzie udział usług kulturalnych w wydatkach sektora instytucji rządowych i samorządowych w omawianym okresie wzrósł z 1,5% do 2,7%.

Przyglądając się bliżej strukturze wydatków administracji na kulturę w Polsce należy stwierdzić , że w analizowanym 2018 roku (takie są najświeższe dane dostępne na poziomie krajowym i europejskim) Wydatki z budżetu państwa na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego zmniejszyły się nominalnie w porównaniu z rokiem poprzednim (zmniejszył się także ich udział w strukturze wydatków z budżetu państwa), natomiast zwiększyły się wydatki jednostek samorządu terytorialnego na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego oraz ich udział w wydatkach ogółem jednostek samorządu terytorialnego. Wydatki z budżetu państwa na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego wyniosły 2 116,3 mln zł (w 2017 r. – 3 161,3 mln zł), a ich udział w wydatkach publicznych na kulturę i ochronę na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego dziedzictwa narodowego – 19,2% (w 2017 r. – 30,6%). Wydatki z budżetów jednostek samorządu terytorialnego wyniosły 8 903,1 mln zł (w 2017 r. – 7 170,3 mln zł), a ich udział w wydatkach publicznych na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego – 80,8% (w 2017 r. – 69,4%). Największy udział w samorządowych wydatkach publicznych miały samorządy gminne – 49,2% (samorządy miast na prawach powiatu, województw i powiatów – odpowiednio: 31,6%, 17,6% i 1,5%). Publiczne wydatki bieżące na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego wyniosły 8 477,0 mln zł (w roku poprzednim 8 893,3 mln zł ) i stanowiły 76,9% wydatków publicznych na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego ogółem (w 2017 r. – 86,1%). Wydatki z budżetu państwa na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (łącznie z dotacjami i subwencjami dla jednostek samorządu terytorialnego) wyniosły 2 263,5 mln zł (w roku poprzednim – 3 331,9 mln zł). Ich udział w ogólnych wydatkach z budżetu państwa wyniósł 0,59% (w roku poprzednim – 0,89%). W przeliczeniu na 1 mieszkańca dało to kwotę 58,92 zł (w 2017 r. – 86,72 zł). Dotacje i subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego wyniosły 147,1 mln zł (w roku poprzednim – 170,7 mln zł).

W województwie zachodniopomorskim budowa i modernizacja siedzib instytucji kultury to obecnie największe inwestycje samorządowe. Trwa modernizacja Teatr Polski w Szczecinie, któremu ma zostać przywrócony pierwotny wygląd z lat 1928-1929 według projektu architekta A. Tesmachera. W przebudowanym obiekcie znajdzie się pięć scen. Najefektowniejszą będzie dysponująca rozsuwanym dachem scena teatru szekspirowskiego na 320 miejsc. Nowe sceny będą pierwszymi profesjonalnymi scenami dramatycznymi w stolicy Pomorza Zachodniego. Koszt inwestycji to 196,05 mln zł. Na szczecińskiej Łasztowni powstaje z kolei gmach Morskiego Centrum Nauki im. prof. Jerzego Stelmacha. Koszt inwestycji to około 91 milionów złotych. W centrum znajdą się multimedialne i oryginalne eksponaty związane z wodą i morzem, a także trzy pracownie (biologiczno–chemiczna, fizyczno–mechatroniczna i modelarnia) oraz planetarium i ogólnodostępny taras widokowy zlokalizowany na dachu.