Tomasz Augustyn
Nawet 125 tysięcy Polaków mieszkających w kraju jeździ do pracy w Niemczech. To część rzeszy pracowników, których epidemia koronawirusa często postawiła w bardzo trudnej sytuacji.
Wraz z zamknięciem granic wewnętrznych, ograniczeniami swobodnego przepływu i zawieszeniem wielu rodzajów działalności gospodarczej, pandemia koronawirusa uwypukliła problemy dotyczące pracowników transgranicznych. To ważna grupa na europejskim rynku pracy. Wielu pracowników mobilnych jest niezbędnych dla zapewnienia kluczowych towarów i usług w newralgicznych sektorach gospodarki, takich jak rolnictwo i produkcja żywności, usługi społeczne i zdrowotne, budownictwo i transport, a także może odgrywać ważną rolę w ożywianiu gospodarki po pandemii .
Pracownicy przygraniczni to osoby pracujące w strefie przygranicznej jednego kraju UE, ale mieszkające w sąsiednim kraju, którego są obywatelami, i wracają tam codziennie lub co najmniej raz w tygodniu. Pracownicy delegowani są wysyłani przez pracodawcę do tymczasowego wykonania usługi w innym państwie członkowskim, w ramach umowy o świadczenie usług, delegowania wewnątrz grupy lub zatrudniania pracowników za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej. Pracownicy sezonowi jeżdżą do innego państwa w celu tymczasowego zamieszkania i wykonywania tam pracy w zależności od rytmu sezonowego (na przykład w turystyce lub rolnictwie).
Tacy pracownicy są często zatrudniani na podstawie umów krótkoterminowych, z niskim bezpieczeństwem zatrudnienia i niewystarczającym zabezpieczeniem społecznym lub nawet bez takiego zabezpieczenia. Osoby wykonujące zadania krótkoterminowe często mieszkają z wieloma innymi osobami, co utrudnia przestrzeganie zasad dystansu społecznego. Unijni inspektorzy pracy wielokrotnie zgłaszali przypadki naruszenia praw w kwestii czasu pracy, warunków życia, standardów bezpieczeństwa i higieny pracy, choć zgodnie z prawem UE pracownicy mobilni muszą być traktowani tak samo jak pracownicy krajowi.
Jaka jest skala zjawiska? W Unii Europejskiej jest ich 1,5 miliona pracowników transgranicznych Największa grupa wśród nich to obywatel Polski jeżdżący do pracy w Niemczech (125 tysięcy osób) W sumie 17 milionów obywateli UE (3,9% całej siły roboczej )mieszka i pracuje w innym kraj unijnym, niż ich własny, a ponad 2,3 miliona osób ma status pracowników delegowanych. Ponadto szacuje się, że każdego roku w UE zatrudnianych jest od 800 000 do miliona pracowników sezonowych, głównie w sektorze rolno-spożywczym
Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie sytuacji pracowników transgranicznych i sezonowych w kontekście kryzysu koronawirusowego. Odnosi się ona także do takich kwestii, jak mobilność, niepewne warunki pracy i brak środków bezpieczeństwa. Deputowani wzywają do lepszej ochrony i do równych praw pracowniczych i socjalnych dla wszystkich pracowników.
Parlament postuluje właściwe wdrożenie istniejących przepisów UE i lepszej koordynacji między państwami członkowskimi, aby zapewnić równe traktowanie i ochronę pracowników transgranicznych i sezonowych, w tym:
– ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i uczciwych warunków pracy pracowników, w tym godnych warunków mieszkaniowych, które należy oddzielić od ich wynagrodzenia.
– zidentyfikowania słabych punktów przepisów unijnych i krajowych oraz ewentualnego przeglądu istniejących ram prawnych.
– zintensyfikowania krajowych i transgranicznych inspekcji pracy.
– opracowania rozwiązań w celu zwalczania niewłaściwych praktyk podwykonawstwa i zapewnienia pełnego funkcjonowania Europejskiego Urzędu ds. Pracy (ELA).
– zapewnienia, że pracownicy są w pełni poinformowani o ich prawach i obowiązkach w języku, który rozumieją, ale także o zagrożeniach i środkach bezpieczeństwa, które należy podjąć.
– szybkiego porozumienia w sprawie zmian przepisów koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, które są obecnie negocjowane między Parlamentem, Radą i Komisją, w celu zwalczania nadużyć świadczeń z zabezpieczenia społecznego.
Rezolucja wzywa również państwa członkowskie, które jeszcze tego nie uczyniły, do jak najszybszego zniesienia wszystkich ograniczeń w podróżowaniu dla pracowników transgranicznych, aby uniknąć niedoborów siły roboczej w kluczowych sektorach.
Parlament Europejski oczekuje się, że Komisja Europejska odpowie na rezolucję wprowadzając nowe szczegółowe wytyczne dotyczące ochrony pracowników transgranicznych i sezonowych w kontekście koronawirusa.